Bursa Külliyeleri – Emir Sultan Külliyesi
Kendi adıyla anılan mahallede, Uludağ’ın yamaçlarındaki bir tepe üzerindedir. Yıldırım Bayezid’in kızı ve Emir Sultan’ın eşi olan Hundi Fatma Hatun tarafından, XV. yüzyılın başında, Emir Sultan adına yaptırılan külliyede caminin dışında türbe, hamam ve tekke bulunmaktadır. Bugün tekke yıkılmış, hamam da harap durumdadır. Cami çevresinde ve önünde altı güzel çeşme ile cami avlusunun ortasında şadırvan vardır. Emir Sultan Külliyesi bir padişah külliyesi olmamakla birlikte “Sultan Külliyesi” olarak anılan önemli bir dini ziyaret yeridir. Her gün mevlût okutulan Emir Sultan Camii ve Türbesi yabancı turistler tarafından ilgi gördüğü kadar, Bursalı için de çok büyük önem taşıyor. Çünkü… Bursa`da sünnet çocukları da Emir Sultan Hazretleri’nin türbesine götürülüp dua ediliyor, evlenecek olanların yolu da buradan geçiyor. Adağı olanlar da buraya geliyor, dilek tutacaklar da buraya uğruyor. Hatta… Yaşamını tamamlayıp gözünü yumanların bir bölümü son yolculuğuna Emir Sultan`dan uğurlanıyor. Çok özel bir tarihi ve manevi dokuya sahip olan Bursa`nın en çok turist çeken, daha doğrusu yerli yabancı en çok turistin gelip ziyaret ettiği yer olan Emir Sultan Camii ve Türbesi` nin Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan çevre düzenlemesi neticesinde, doğal ve tarihi dokusunu uzun yıllar devam ettirmesi bekleniyor. Külliyeye adını veren Emir Sultan, Buhara’da doğmuştur. Kendisi Es-Seyyid Şemsüddin
Mehmed bin Aliyyül Buhari olarak bilinir. Bursa’ya 1391’de göç etmiş ve Sultan Yıldırım Bayezıd’in kızı Hundi Hatun’la evlenmiştir. 1429’da vebadan vefat etmiştir. Bursa’da hatta Türkiye genelinde en çok ziyaret edilen camii ve türbeler arasında ilk sırayı alan Emir Sultan Külliyesi’nin bulunduğu tepecikten Yıldırım Külliyesi’ni hatta Yeşil Türbe ve camisini seyredebilirsiniz.
Emir Sultan Hamamı
Emir Sultan Camii’nin güneyinde köşede yer alan hamam, Emir Sultan’ın eşi Hundi Hatun tarafından 1426 yılında yaptırılmıştır. 34,5X12,35 m2 ebadındaki hamamın soğukluk kısmı kubbeli iken yıkılarak üzeri düz çatı ile örtülmüştür.
Emir Sultan Medresesi&Dergahı
Emir Sultan’ın eşi Hundi Hatun tarafından, külliyenin batı tarafında yaptırılan dergah& medrese yıkılmış olup yerine şimdiki park ve ilköğretim okulu yapılmıştır.
Emir Sultan Çeşmeleri
Emir Sultan Külliyesi’nin çevresinde altı tarihi çeşme vardır. Caminin kuzeybatısında, mezarlık yanındaki üç musluklu Fatma Sultan Çeşmesi 1838 tarihlidir. Emirsultan Caddesi’nin kuzeyinde mezarlık duvarına dayalı 4 metre yüksekliğindeki Beşir Ağa Çeşmesi 1744 yılında yapılmış olup, kentin en görkemli çeşmelerinden biridir. Caminin batısındaki avlu duvarında bulunan Kurtbasan Çeşmesi 1851 tarihlidir. Emir Sultan Camii’nin güneyinde bulunan çeşme, Darüs’saade Katibi tarafından 1743 yılında yaptırılmıştır.
Emir Sultan Camii’nin güney duvarına bitişik, yuvarlak bahçe girişinin solundaki çeşme 1743 yılında Darüs’saade Ağası tarafından yaptırılmıştır.
Diğer çeşme ise Emir Sultan Külliyesi’ne giderken mezarlığın başında, Memiş sokağının girişinde olup 1821 tarihinde yapılmıştır.
Emir Sultan Camii
Uludağ’ın yamaçlarındaki bir tepe üzerine, kendi adıyla anılan mahallededir. Yıldırım Bayezit’ın kızı ve Emir Sultan’ın eşi olan Hundi Fatma Hatun tarafından, XV. yüzyılın başında, Emir Sultan adına yaptırılmıştır. Üç kapılı Caminin giriş bölümünde, şadırvanlı geniş ve güzel bir avlu vardır. Bursa camileri içinde en geniş ve güzel avlusu olan cami budur. Ayrıca Bursa’da kubbesi en büyük camidir. Çok süslü olan mihrabında mermer ve altın yaldızlar kullanılmıştır.
Çevresinde birçok tarihi çeşmenin bulunduğu Emirsultan Camii’nde görülen mimari unsurları bir başka camide görmek mümkün değildir. Arap tarzında yapılan caminin son cemaat yeri, avluyu çeviren revaklar olarak kullanılmıştır. Nitekim yanlarda, iki mihrap bulunur. Avlunun tam ortasında şadırvan vardır. Avlu revakları mermer sütunlarla çevrilidir. Depremler nedeniyle sürekli tahrip olan yapı, yapılan onarımlarla orijinalliğini yitirmiştir. Cami, 1795 yılında tamamen yıkılmış, 1804 yı-lında, III. Selim tarafından tekrar yaptırılmıştır.
Emir Sultan Türbesi
Üç Osmanlı Sultanı döneminde yaşayan, Sultan Yıldırım’a, Çelebi Mehmed’e ve II. Murad’a kılıç kuşandıran Emir Sultan’ın eşi Hundi Sultan tarafından yaptırılan Emir Sultan Türbesi, caminin kuzeyindedir. Sekiz köşeli plana sahip olan türbenin üzerini yüksek bir kasnağın taşıdığı orijinal hali depremde yıkılmış olup 1868’de batı sanatından esinlenerek Barok stilinde tekrar inşa edilmiştir. Dolayısıyla bugünkü yapının mimari ve estetik açıdan orijinali ile hiçbir alakası olmadığı gibi türbenin geçmişteki ihtişamı da zarar görmüştür. Özgünlüğ ünü kaybetmiş olmasına karşın sofilikte velilik rütbesini kazanan Emir Sultan hazretlerinin türbesinin Müslüman dünyasında beşinci makam olduğunu ileri sürenler de vardır. Peygamber soyundan geldiği için “Emir”, gönülleri fethettiği için “Sultan” ünvanını alan Emir Sultan’ın sandukası türbenin ortasında pirinç parmaklıklar arasında yer almaktadır. Türbede oğlu Emir Ali, eşi Hundi Hatun ve iki kızı yatmaktadır.